Margarita Flores her sabah erken kalkıyor. Kahvaltı yapıyor ve yürüyüşe çıkıyor.
Daha fazlasını yapmak istediğini söylüyor. Örneğin sporsalona gitmek üzereyim.
Ancak 107 yaşında olan bacakları daha fazlasına izin vermiyor.
“Belki daha fazla yürürsem bacaklarım buna alışır” diye şaka yapıyor. Şili’nin başkenti Santiago’daki evinden bizimle telefonda konuşuyor.
Onunla sohbet ederken akıcılığı ve karşı konulamaz zihin açıklığı ilgimi çekiyor. Arkadaşları ve kızı her gün yanındadır.
“Bu yaşta bile birçok şey yapmak istiyorum” diyor.
Margarita, uzmanların 100 yaş üstü sağlıklı insanlarda gözlemlediği ortak noktalara güzel bir örnek: Canlılık, düşüncelerin üstesinden gelme gücü, bağlantı kurma arzusu bunlardan birkaçı.
Birleşmiş Milletler (BM), 100 yaşın üzerindeki bireylerin sayısında önemli bir artış gözlemliyor. 1990 yılında 100 yaşın üzerinde yalnızca 92 bin kişi varken, 2021 yılında bu sayı 621 bine ulaştı.
Elbette genetik faktörler ve yaşam tarzı büyük önem taşıyor ancak uzmanlar bazı psikolojik faktörlerin de uzun ömürlülüğü etkilediğini düşünüyor.
ispanyaMadrid Üniversitesi’nden akademisyen Maria Dolores Merino, yıllardır 100 yaşın üzerindeki insanları gözlemliyor.
Uzun yaşayan insanların bazı ortak özelliklerini sekiz kategoride gruplandırdı.
1. Canlılık ve canlılık
100 yaş üstü kişilerin en karakteristik özelliklerinden biri kondisyondur. Kendini canlı ve enerjik hissetme arzusu önemli bir manevi faktördür.
Araştırmacı Maria Dolores Merino, “Görüşme yaptığımız 100 yaşındakilerin hayata devam etme konusunda açık bir istekleri vardı” diyor:
“Onlarla konuştuğunuzda 100 yaşlarının üzerinde olduklarını asla tahmin edemezsiniz. Genellikle çok daha genç birinin kişiliğini sergiliyorlar.”
Merinos’un araştırmasında yer alan kişiler arasında 98 yaşına kadar bir şekilde çalışmaya devam edenler de var.
Günlük rutinlerinde merdiven inip çıkmak, kart oyunları oynamak, Sudoku çözmek gibi fiziksel veya zihinsel aktivitelere devam ederler.
ABD’nin Boston kentinde 100 yaş üstü insanları inceleyen bir proje yürüten Stacy Andersen da bu yönde gözlemlerde bulunuyor:
“Bu insanların çoğunluğu yaşamaktan keyif aldıklarını söylüyor. Bu harika.”
2. Etkileşim talebi
Araştırmalar 100 yaş üstü bireylerin genel olarak sosyalleşmeye istekli olduklarını ortaya koyuyor.
Maria Dolores Merino, “Aileleri veya arkadaşlarıyla yakın ilişkileri var. Ellerinden geldiğince başkalarına yardım ediyorlar ve sevildiklerini hissediyorlar ki bu çok önemli” diyor.
Andersen ayrıca araştırmasında 100 yaş üstü kişilerin “dışa dönük” ve yeni insanlarla tanışmaya açık olduklarını gözlemledi:
“100 yaşında olmanın olumsuz yönlerinden biri de ne yazık ki tanıdığınız birçok insanın artık dünyada olmaması. Bu nedenle yeni insanlarla tanışmaya açık olmak çok önemli.”
Margarita Flores, arkadaş sahibi olmanın “çok önemli” olduğunu söylüyor.
“Bu sayede kendimi yalnız hissetmiyorum.”
3. Adanmışlık ve amaç sahibi olmak
100 yaş üstü kişilerin bir diğer ortak özelliği ise adanmışlıktır.
Merinos, “Genellikle sorumluluk sahibi ve çalışkan insanlardır. Hedeflerine ulaşmaya kararlıdırlar” diyor.
Andersen ayrıca 100 yaş üstü insanların çocuklarını da inceledi. Genelde ailelerinin izni olmadan gittiklerini gözlemledi.
“Uzun ömür ile hayatta hedefler belirlemek arasında bir ilişki var. Bu insanların ulaşmak istedikleri hedefleri var. Her günün bir amacı var.”
4. Dayanıklılık
Uzun yaşamın “sırları” arasında dayanıklılık ve zorluklarla baş etme gücü öne çıkıyor.
Zorluklara karşı güçlü olmak ve bunlardan deneyim kazanmak uzun bir yaşamla doğrudan bağlantılı olabilir.
Merinos, “Bu çok önemli çünkü sorunlarla yüzleşip yolunuza devam etmenizi sağlıyor. Psikolojik hasara neden olmalarını engelliyor” diyor.
Elbette bu durum bu kişilerin üzülmediği anlamına gelmiyor. Ancak zorluklarla yüzleşmek ve “yolumuza devam etmek” önemli bir ortak paydadır.
5. Hayatın kontrolünü elinde tutmak
Bir diğer manevi ortak nokta ise 100 yaşını geçmiş kişilerin genellikle kendi kararlarını vermesi ve kendi hayatlarının kontrolünü elinde tutmasıdır.
Merino, “Genelde bağımsızlar ve hayatlarını istedikleri yöne yönlendirebiliyorlar” diyor.
“Farklı fırsatlar yaratmak ve hangisinin doğru olduğuna karar vermek” oy“olduğuna karar vermek” bu bireylerde görülen ortak özellikler arasındadır.
6. Entelektüel motivasyon
Aktif bir beyne, meraka, öğrenme isteğine ve kendini eğitmeye sahip olmak…
Bunlar araştırmacıların 100 yaşın üzerindeki kişilerde gözlemlediği özelliklerdir.
Araştırmaya katılan insanlar dünyada olup bitenlerle ilgilenirler ve kendileri için yeni bir şeyler öğrenmeyi merak ederler.
Merino, “Sosyal sınıfları ne olursa olsun, çoğu hevesli okuyucular ve kendi kütüphaneleri var” diye açıklıyor.
Margarita Flores de onlardan biri. Bu ortalar Papa Francis’in biyografisini okuyor:
“Ama aynı zamanda moda dergilerinden romantik romanlara kadar pek çok farklı şey de okuyorum” diye ekliyor.
7. Olumlu olmak
Andersen ile karşılaştırıldığında 100 yaşını doldurmuş olanlar açıkça daha olumlu bir bakış açısına sahip:
“100 yaşın üzerindeki bir insanın ‘Keşke hayatta olmasaydım’ dediğini neredeyse hiç duymazsınız. Ancak 40 yaşındakilere ‘Kendinizi 100 yaşında görmek ister misiniz?’ “Sorsanız çoğu kişi ‘Hayır’ diyecek.”
Merinos’un araştırmasına göre daha uzun yaşayanlar “mutluluk” anlamında değil, “küçük şeylerle eğlenebilmek” anlamında pozitif.
Margarita Flores: “Herkes bana ‘İyisin’ diyor, yani evet iyiyim.”
8. İçgörü ve kavrama
Son olarak uzun yaşayanlarda görülen bir diğer ortak özellik ise anlama gücüdür.
Merinos’a göre bu kişilerde düşünme, gerekçelendirme ve problem çözme gibi bilişsel yetenekler öne çıkıyor.
“Davranışlarının çoğu bizi zekaya ve içgörüye yönlendiriyor.
“Örneğin kendi kendine öğrenen olmaları, özel eğitim almadıkları sorunlardan korkmamaları, öğrenmeyi sevmeleri ve meraklı olmaları dikkat çekicidir. Hafızaları iyidir ve çabuk öğrenirler.”
Kendisine telefonda şunu söyledim: Margarita, 107 yaşına ulaşmanın sırrı nedir?” Soruyorum.
– “Bilmiyorum. Kendimi her zaman güzel hissettim. Her zaman meşguldüm, örgü örüyordum, başka şeyler yapıyordum. Aklımı çalıştırdı. Ve sanırım devam etmemi sağladı.”
Kendini “yorgun” hissetse de topluluğu şimdiden onun 110. yaş gününü kutlama planları yapıyor. O da planlarına sadık kalıyor: “Partiye gidiyoruz, o yüzden dinlenme zamanı değil.”
